انواع " من و ما " در زبان عربی
۱)-ما "موصول" : معمولا وسط جمله می آید و در ضمن "معرفه" است و به معنای"آنچه" و "چیزی که" می باشد،
مثال: یُسبح لله ما فی السماوات و ما فی ألارض.
۲)-ما "استفهام": در ابتدای جمله می آید و به معنای "چه چیزی" است، در ضمن "نکره" هم هست. مثال : ما هذه الاعمال القبیحة؟
3- ما "شرط": ابتدای جمله می آید و شرطش این است که بعد از ان حتما دو فعل مجزوم بباید که فعل اول بلافاصله بعد از "ما" می آید؛ به عنوان "فعل شرط".
به معنای " هرچه" است ، "نکره" است و عامل جزم است ( عاملة ، جازمة ) مثال:
ما تُنفقوا مِن خیر یعلمه الله.
۴)- ما "نافیه" : منفی کننده است و قبل از فعل ماضی و گاهی قبل مضارع و حتی یک اسم می اید، غیر عامل هست و چون حرف هست نه معرفه و نه نکره می باشد . مثال: ما رایتُ أبی فی المدرسة .
۵)-ما"کافّة": به حروف مشبهة بالفعل می چسبد و بازدارنده عمل آنهاست . غیر عامل است و چون حرف است نه معرفه و نه نکره می باشد !!
مثال: إنّما اللهُ عادلٌ. انما الدنیا خیال عارض. انما الاعمال باالنیات. انما المومنون اخوه.
6) ما تعجب: (مخصوص رشته انسانی)
10 نکته مهم و کلیدی
(درباره انواع "من" و "ما")
1 - "ما" موصول و شرط و استفهام اسم هستند ولی "ما" نافیه و کافّة حرف هستند.
2 - حروف نقش ندارند، پس فقط مای استفهام و شرط و موصول می توانند در جمله نقش بگیرند .
3 - اگر قبل از "ما" و "من" در جمله یک حرف جر بباید؛ آن ( من - ما ) از نوع موصول است. مخصوصا زمانی که به حالت ادغام شده به کار برود:
ممّا = من + ما ممن= من + من عمن = عن + من عما = عن + ما لما = ل + ما بما = ب + ما علی + ما ......
4 - از انواع (من - ما ) فقط نوع موصولی آن "معرفه" است! یعنی بقیه موارد از نوع نکره هستند.
5- اگر بعد از کلمه "کل" کلمات ( من - ما ) بیاید؛ حتما از نوع موصول و معرفه است.
مثال: کلما رایت ابی، سلمت علیه. کل من علیها فان. مثال:
کل ما عرفته عنک کان حقیقه! (سنجش - اردیبهشت 92)
6 - اگر در عبارتی دو کلمه ( من ) بدون حرکه بباید؛ در آن جمله غالبا یکی از آنها اسم موصول و معرفه است! و اسم موصول قبل از فعل می آید و حرف جر قبل از اسم!
مثال: من المعلمین من یدرس جیدا! که "من" دوم معادل اسم موصول می باشد.
7- کلمه "ما" موصول اصولا در وسط جمله می آید. ولی گاهی در اول جمله هم به کار می رود! و آن در صورتی است که یا فعل بعد از آن به صورت متعدی بیاید و یا در وسط جمله ضمیر منفصل "هو" بدون حرف (ف) واقع شود.
مثال: "ما" نطلب منکم هو تسلیمهم علینا.
مثال: "ما" نعطی الآخرین من اموالنا، یضاعفه الله لنا!
(سراسری - تجربی 92 )
8 - اگر همراه با ادات استفهام (هل - ا) در جمله ای کلمه (ما - من) بیاید؛ غالبا آن کلمه "غیر موصول" است و بیشتر از نوع ادات استفهام می باشد.
مثال: " هل تعلم من نجح فی الصف من ببننا؟" (سنجش - آبان 88)
9 - در سوالات منظور از (مای الحرفیه) و یا (مای غیرعامله) همان مای "نفی" می باشد و منظور از (من و ما) معرفه همان موصول می باشد.
10 - اگر بعد از کلمه "ان" حرف "ما" بیاید و مستقیما به آن الحاق شود (بچسبد) ⬅️ (انما) حرف حصر نامیده می شود و ترجمه اجباری (فقط - تنها - منحصرا) دارد.
مثال:
انما الدنیا خیال عارض. "دنیا منحصرا خیال و اندیشه ای گذراست!"
ولی اگر بعد از (ان) حرف "ما" بیاید و به آن نچسبد؛ معادل اسم موصول می باشد و نقش اسم ان می پذیرد. مثال:
ان ما رایت انی رایت ! (همانا آنچه را تو دیدی؛ من هم دیدم.)(تدریس خصوصی عربی دراصفهان - موسسه گوهر تخصصی ترین تدریس خصوصی دراصفهان۳۲۲۲۶۰۶۵-۰۹۱۰۳۵۸۵۷۴۴)