هر اسمی را در زبان عربی می توان ازدو نظرمورد بررسی قرار داد. 1) – ازنظر جنس 2) – از نظر تعداد

 1)-از نظرجنس: هر اسمی درعربی یا مونث است ویا مذکر.

2)-از نظر تعداد: هر اسمی یا مفرد ( یکی ) یا مثنی ( دو تا ) ویا جمع( بیش از دوتا ) می باشد .

                                                                                     

پس ابتدا اسم را از نظرمونث و مذکر بودن بررسی میکنیم، اینکه اسم مونث چیست؟ ویا اینکه اسم مذکر چیست

در اصطلاح وفهم عموم اسم مونث اسمی است که بر جنس ماده( انسان ویا حیوان )دلالت دارد .  مانند: سیدة(خانم)، دجاجة (مرغ )و اسم مذکر اسمی است که برجنس نر (انسان ویا حیوان )دلالت دارد. مانند: سید (آقا )، دیک (خروس)

اما مثلاً در زبان عربی فاطمة مونث است ودرست هم است اما کلماتی مثل ، منضدة(میز )   شجرة (درخت ) و.... نیز مونث هستند! پس داستان چیست؟ 

    ابتدا لازم است مهمترین علامت ها ونشانه های یک اسم مونث را بدانیم :

1)   اسمی که  آخر آن اسم ( ة )  گرد که به آن تای تانیث گفته می شود داشته باشد، مونث است. فاطمة- سعیدة

2)   اسمی که الف مقصوره (ی – ا ) زائده داشته باشد، مونث است. کبری- دنیا

3)   اسمی که آخر آن اسم الف ممدودة ( اء ) داشته باشد،مونث است. صحراء- خضراء- زهراء

* گرچه ما در سال هفتم تنها از میان علامت های مونث به داشتن تای تانیث ( ة )      می پردازیم.

 راه تشخیص اینکه الف آخر کلمه مقصوره است و یا ممدودة است این است که اگرآن حروف را حذف کنیم دو حرف از کلمه باقی ماند، پس زاید بر کلمه نیستند وجزء حروف اصلی کلمه می باشند ، لذا مونث نیستند. مانند: فتی – بناء

ولی اگر با حذف آنها ،سه حرف باقی ماندآن کلمات مونث هستند. مانند: عذراء- فُضلی – زهراء

 همزه آخر بعضی از مصادر ثلاثی مزید  اصلی خود کلمه مباشند، ونشانه مونث بودن نیستند .مانند: امضاء – انقضاء

حال برگردیم به تعریفی که از اسم مونث داشتیم. یعنی اسمی که بر جنس ماده    ( انسان و حیوان )دلالت دارد.مانند:خدیجة- بقرة

اما چنان که گفتیم در عربی کلماتی غیر از جنس ماده ی ( انسان وحیوان ) نیز مونث هستند .مانند: منضدة- مکتبة-عبادة

بله درست است زیرا اسم مونث انواع مختلفی دارد. و چه خوب است انواع اسم های مونث را یاد بگیریم.  

1) مونث حقیقی  2)مونث مجازی  3)مونث لفظی   4)مونث معنوی

1)مونث حقیقی : هم علامت ونشانه های اسم مونث( ة- ی – ا – اء ) داردوهم برای انسان وحیوان ( جنس ماده )دلالت دارد. مانند: إمرَاة ( زن ) – بقرة (گاو ماده ) – سیدة ( خانم )  -  کبری – دجاجة ( مرغ )

2)مونث مجازی :علامت ونشانه های مونث را دارد ولی برای غیر انسان وحیوان ( غیر جاندار ) بکار میرود. مانند:الحدیقة ( باغ ) – المدرسة – العبادة – شجرة –محفظة ( کیف )

3) مونث لفظی : اسمی است که جنس آن مذکر است ولی تنها علامت ها ونشانه های مونث رادارند.مانند: حمزة –طلحة –موسی – زکریاء – معاویة

دقت کنید که با این اسم ها به مانند اسم های مذکر برخورد کنید. مثلاً نگویید: (هذه حمزة ) بگویید (هذا حمزة)

4)مونث معنوی :اسمی مونث است که علامت ها ونشانه های اسم مونث را ندارد ولی مونث حساب می شود.

الف)- اسم تمام خانم ها که به آن ( علم مونث ) می گویند.مانند: مریم – زینب – آزیتا – و....

ب)- اسم مخصوص جنس مونث، که علامت مونث را ندارد. اُم (مادر ) . اُخت (خواهر ) . بنت ( دختر )

ت)- اسم شهرها وکشورها هم مونث هستند . ( ایران- طهران- عراق- مشهد و...)

ث)- اغلب اعضای جفت در بدن .مانند:عین ( چشم )- ید ( دست )- رِجل ( پا )- اُذُن ( گوش )- ضِلع (دنده )- قَدَم (پا )- فخذ (ران) و...

:البته بعضی اعضای زوج بدن نیز هستند که مذکر محسوب می شوند.مانند: خَدّ (گونه )- حاجب (ابرو )-جَفن (پلک )- مَرفق ( آرنج ) و...

بعضی اسم ها در عربی به صورت قراردادی ( سماعی )، مونث هستند.مانند:ارض- شمس- نار- دار- سماء- حرب- بئر( چاه )- ریح ( باد ) و...

تعریف اسم مذکر: اسمی است که برجنس نر (انسان و حیوان) دلالت دارد.    وبر دو نوع است .

1)مذکر حقیقی : به انسان وحیوانی که از جنس نَر باشد را می گویند رَجُل (مرد )-  ثور( گاو نر )-سید (آقا)- اَخ (برادر )- اب (پدر )- ابن (پسر )- طالب (دانش آموز پسر ) – دیک ( خروس ) و

2) مذکر مجازی : به هر اسمی که علامت مونث نداشته باشد و برای غیر ( انسان وحیوان ) باشد.مانند : نهر ( رود )- جِدار (دیوار )- جبل (کوه ) و...