علوم تجربی مانند خواندن و نوشتن و محاسبات در میان دروس اهمیت دارد و تقویت آن می تواند آینده تحصیلی دانش آموزان را تحت تاثیر قرار دهد. در یادداشت زیر اهمیت این درس و روش های مناسب تدریس آن را بررسی می کنیم.
یادگیری درباره ی هر مفهوم و موضوع دانش بشری ، مستلزم داشتن اطلاعاتی در باره ی اصول و قوانین چهار زمینه ی اصلی علوم تجربی است که این چهار زمینه عبارتند از:
- علوم فیزیکی: که شامل فیزیک و شیمی است ، بیشتر به بحث در باره ماده ، انرژی ، تغییرات مواد و بر هم کنش های ماده و انرژی می پردازد.
- علوم زیستی: محیط زنده را مورد بحث قرار می دهد.
- علوم زمین: محیط غیر زنده را بررسی می کند.
- علم بهداشت: به بدن آدمی و بهداشت می پردازد.
علوم تجربی که مد نظر ما در این یادداشت است شامل دو مقطع ابتدایی و راهنمایی است که به شکل مستقل تدریس می شود و با ورود به دوره دبیرستان در قالب دروس شیمی، فیزیک، زمین شناسی و زیست شناسی تدریس می شود. اما مباحث دوره ابتدایی و راهنمایی نیز در تقسیم بندی های فوق جای داده می شوند. اهمیت این درس به این خاطر است که با محیط اطراف کودکان ارتباط مستقیم دارد و کودکان اگر در روال صحیح آموزش قرار گیرند می توانند از موجودات جاندار و بی جان اطراف خود تجربیات مربوط به علوم تجربی را کسب کنند. این درس کمک شایانی به شناخت محیط اطراف کودکان می کند و کنجکاوی و خلاقیت آنها را پرورش می دهد.
برای تدریس بهتر و دریافت نتیجه بهینه نیاز است که نکات زیر در رابطه با درس علوم تجربی را در نظر بگیریم:
- مشاهده: ابتدایی ترین مساله ای که در تدریس علوم تجربی می توان به آن تکیه کرد یاددادن شیوه صحیح مشاهده است. دیدگاه کودکان را به محیط اطراف تغییر دهید و به آنها تکالیف دیداری ارایه دهید. مثلا اینکه به حشراتی که در راه مدرسه مشاهده می کنید دقت کنید؛ تعداد پاهای آنها را بشمارید و به پوست بدن آنها توجه کنید و آنها را نقاشی کنید.
- تجربه: اجازه دهید اصول علمی را خود دانش آموزان تجربه کنند. آنها را در محیط مناسب قرار دهید تا آنچه را که در کتابها خوانده اند عملا ببینند مثلا شیوه کاشت گیاهان و رشد آنها را با در اختیار قرار داشتن گلدانی کوچک با گیاهی که سریع رشد می کند، می توانند تجربه کنند.
- آزمایش: آزمایش کردن برای دانش آموزان بسیار جذاب است. در هر مدرسه ای متناسب با سرفصل های دروس علوم تجربی باید آزمایشگاهی در اختیار کودکان باشد تا در آن با استفاده از مواد بتوانند آزمایش های کتاب را انجام دهند و به عینه ببینند.
- استفاده از محیط: محل زندگی بهترین آزمایشگاه طبیعی برای کودکان است. بسته به اینکه محیط زندگی کودکان در چه موقعیت آب و هوایی قرار دارد و اینکه آیا کودک با طبیعت مواجه است یا اینکه در محیط شهری زندگی می کند می توان نوع فعالیت ها را مشخص کرد. در محیط های طبیعی می توان بحث های زیستی و جانور شناسی را پرورش داد و در محیط های شهری و ماشینی می توان در مورد ذره و مواد به دانش آموزان آگاهی داد.
- قصه گویی و بازی: این روش به خصوص در سنین ابتدایی بسیار موثر است می توان برای مباحث جانور شناسی از عروسک حشرات و حیوانات استفاده کرد و با تقلید صدا و نمایش مباحث به خوبی در ذهن کودک جای می گیرد. در ضمن می توان از داستان هایی که شخصیت های حیوانی دارند هم استفاده کرد. توجه داشته باشید که بهتر است در هر حالت کودکان شنوندگان و مشاهده گران فعال باشند و در بازی و قصه مشارکت کنند.
- آموزش ها ساده و متناسب با سن باشد: اگر خواسته های معلم با سن و توانایی های کودک تناسب نداشته باشد دچار سرخوردگی می شود و امکان دارد درس علوم جذابیتش را در سالهای بعد برایشان از دست بدهد بنابراین ضروری است که آموزش ها کاملا متناسب با توانایی دانش آموزان باشد و از مباحث فوق برنامه فقط در صورت ارزیابی درست از دانش و سطح کلاس استفاده شود.
- مباحث به زندگی و احتیاجات روزمره مربوط باشد: بدیهی است که هرچه موضوعاتی که مطرح می شود بیشتر به تجربیات روزانه کودکان نزدیک باشد درک آن برایشان راحت تر خواهد شد. بنابر این توجه به این نکته می تواند در بهبود یادگیری دانش آموزان موث واقع شود.
- استفاده از تکنولوژی: با پیشرفت تکنولوژی اهمیت آن بیشتر شده است.استفاده از فناوری های جدید آموزشی می تواند یکی از راههای ایجاد تحول اساسی در این درس باشد. استفاده از بازی های طراحی شده و اسلایدها و فیلم های موجود می تواند یادگیریو یادداری را بهبود بخشد.
آنچه درس علوم می تواند به دانش آموزان انتقال دهد دانش، مهارت و نگرش است و یادگیری آن به میزان زیادی وابسته به فعالیت علمی دانش آموزان و نحوه تدریس است. ملمان می توانند با تکیه بر روش های جدید و متناسب با سن این درس را برای دانش آموزان ساده و جذاب کنند.
منبع:
احمدی،غلامعلی؛ عبدالملکی، شوبو(1392) بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر دیدگاه پیاژه بر میزان دانش، مهارت و نگرش دانش آموزن دختر پایه پنجم ابتدایی شهر سنندج در درس علوم تجربی،مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز،6(2)99-116.
احمدیان چاشمی،سانا؛ رستگارپور،حسن؛ موسوی،سید یعقوب(1391) تاثیر الگو راهبرد آموزشی تکلیف محور مریل بر یادگیری و یادداری درس علوم تجربی، فصلنامه مهندسی آموزشی، 1(1)، 1-8.
عظیمی،اسماعیل؛ جعفری هرندی،رضا؛ موسوی پور، سعید(1393) اثربخشی بازی های آموزشی رایانه ای بر پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس علوم، نشریه پژوهش در برنامه ریزی درسی،11(15)، 34-44.(تدریس خصوصی علوم ابتدایی دراصفهان -موسسه گوهر).موسسه گوهرتخصصی ترین تدریس خصوصی برای تدریس خصوصی علوم دبستان .آدرس خ حافظ ۳۲۲۲۶۰۶۵-۰۹۱۰۳۵۷۵۷۴۴
